Kanada’daki Victoria Üniversitesi Yeryüzü ve Okyanus Bilimleri Fakültesinden Prof. Dr. Edwin Nissen, “asrın felaketi” olarak nitelenen Kahramanmaraş merkezli zelzelelere ve tesirlerine dair AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu.
Nissen, en Aka zelzelelerin okyanuslarda meydana geldiğine işaret ederek “Bu sarsıntıları Kenar bölümünde yaşayanlar hisseder ve karadaki zelzelelere nazaran daha az sallantı oluşur.” tabirini kullandı.
Türkiye’deki zelzelenin karada meydana geldiğini vurgulayan Nissen, “Bu, (7,7 büyüklüğündeki deprem) şimdiye kadar kaydedilen en Aka sarsıntılardan biriydi. Tahminen dünyada karada meydana gelen sarsıntılarda birinci 5’e ya da 10’a girebilir. Bu (karada meydana gelmesi) da sarsıntının büyüklüğüyle en Fazla ziyana Sebep olan ögelerden biriydi.” diye konuştu.
Nissen, şimal Anadolu Fayı’nda 1939’da meydana gelen ve 30 binden Çok kişinin vefatına Sebep olan sarsıntının akabinde bu Aka sarsıntının, Türkiye’nin en ölümcül zelzelesi olabileceğini belirtti.
– Bu pek Fazla sismoloğun beklemediği Aka bir sarsıntıydı.
Nissen, şark Anadolu Fayı’nda geçmişte meydana gelen zelzelelerin 6,8-7 civarında olduğunu anımsatarak “Aslında 6,8 büyüklüğü, ortaya çıkan güç bakımından 7,8’lik zelzeleden 30 kat daha küçük. 7,8 yahut 6,8 büyüklüğündeki sarsıntılar ortasında Fazla Aka bir ayrım var. Bu pek Fazla sismoloğun beklemediği Aka bir sarsıntıydı.” dedi.
Türkiye’nin 1000 yıllık Varlıklı bir tarihi olduğunu ve 100 Yıl geriye giden Aka zelzele kayıtları bulunduğunu lisana getiren Nissen, geçmişe gitgide kayıtların güvenilirliğinin azaldığını fakat kimsenin de bu fay çizgisinde 7,8’lik bir zelzele beklemediğini söyledi.
Nissen, şark Anadolu Fayı’nda 7’den Aka sarsıntıların 20. Yüzyıl ve öncesinde meydana gelmiş olabileceğini, bu sarsıntının büsbütün beklenmedik olmasa da şaşırtan olduğunu Anlatım etti.
Depremin gece ve kışın ortasında yaşanması yıkıcılığı artırdı
Sismologlar ortasında “depremler değil, binalar insanları öldürüyor” diye bir deyiş olduğuna değinen Nissen, “Binaların yapısı, zelzelenin gece yaşanması ve kışın ortasında meydana gelmesi bu zelzelesi yıkıcı hale getirdi. Bunlar nedeniyle hayatını kaybedenlerin ve yaralıların sayısı yüksek.” dedi.
Nissen, binaların bu kadar kuvvetli bir sarsıntıya dayanamadığını fakat sarsıntının müddetinin de Fazla Kıymetli olduğunu vurguladı.
Deprem ve fay ne kadar Aka olursa kırılmanın ve hareketin de o kadar uzun olduğunu belirten Nissen, “Sarsıntının da uzun sürmesi tesirliydi. Neredeyse 1 dakika boyunca süren (ABD’deki ölçümlere göre) 7,8 büyüklüğündeki sarsıntıda beşerler Fazla kuvvetli sarsıntılar hissetti. Bir binanın şiddetli bir biçimde sallandığını Düş edin. Bu 10 saniye sürerse, (bina) ayakta kalabilir fakat bir dakika sürerse buna dayanabilecek güçte olmayan bir yapı ayakta kalamaz.” tabirlerini kullandı.
Türkiye’de Aka ve faal fayların bulunduğunu belirten Nissen, ülkede yalnızca birkaç yerin Aka zelzele riski taşımadığına dikkati çekti.
Nissen, binaların istisnai büyüklükteki bu sarsıntının sarsıntısına dayanacak yüksek kalitede olmadığını vurguladı.
Anadolu levhası, Arap ve Avrasya levhası ortasında kaldı
Nissen, Türkiye’nin birçoklarının Anadolu levhası üzerinde olduğunu ve bu levhanın şimal ve güneyinde olanlar nedeniyle batıya gerçek devinim ettiğini belirtti.
Bu hareketin de zelzelelere neden olduğunu aktaran Nissen, “Büyük bir zelzele olduğunda kırılan fay çizgisinin birkaç metre devinim etmesi beklenir. devinim de zelzelenin büyüklüğüne bağlı. 7,8 büyüklüğündeki bir zelzelede birkaç metre devinim beklenebilir. 6 büyüklüğündeki bir zelzelede bu yarım metre olabilir. Bu büsbütün sarsıntının büyüklüğüne nazaran değişir.” dedi.
Nissen, 7,8’lik sarsıntının uzun müddetli bir zelzele olduğuna dikkati çekerek kırılan fayın uzunluğunun yaklaşık 300 kilometre olabileceğini söyledi.
Ortalama hareketin de 3 metre civarında olabileceğine ve fay boyunca değişkenlik gösterebileceğine işaret eden Nissen, net sonuçların jeolog ve jeofizikçilerin uydu manzaralarıyla fay haritalarını hazırlamalarının akabinde alınabileceğini Anlatım etti.
Nissen, demir yolu ve kara yollarının ziyana uğradığına dair fotoğraflar gördüğünü aktararak “Bu bölgelerde devinim 3 metre olabilir. Bu pozisyonlara nazaran farklılıklar gösterebilir. Fakat bu beklenen bir durum.” diye konuştu.
Irak, Suudi Arabistan, Ürdün, Umman, Basra Körfezi ve İran’ın Güney kısımlarını kapsayan Arap levhasının tektonik açıdan Anadolu levhasını sıkıştırdığına işaret eden Nissen, bu levhanın kuzeye devinim etmesiyle Rusya, Avrupa ve Çin’i de kapsayan Avrasya levhasına hakikat yaklaştığını söyledi.
Nissen, Arap ve Avrasya levhaları ortasında ise Türkiye’nin yani Anadolu levhasının sıkıştığını belirterek “Bir bakıma (Anadolu levhası) batıya gerçek sıkıştırıldı. Yani, şimal Anadolu Fayı ve şark Anadolu Fayı ortasındaki her şey batıya yanlışsız itildi. Bu hareket, her 100 yılda bir ya da 100 yıldan daha kısa müddette bunun üzere Aka zelzelelere Sebep olabilir.” dedi.
Yorum Yok