Merkez Bankası’nın genel konseyi evvelki gün yapıldı. genel suradan bir gün sonra açıklanan Müstakil kontrol raporu öncesinde Ekonomist Uğur Gürses yıllık rapor bilgilerine nazaran Merkez Bankası’nın KKM için 88.9 milyar lira harcandığını böylelikle kamunun 2022 boyunca her 8 dolarlık KKM mevduatı için 1 dolar kur farkı ödediğini hesapladı.
Merkez Bankası’nın nihayet devirlerin en tartışmalı genel konseyi geride kaldı. Evvelki gün tamamlanan genel konseye Karşın dün öğlenden sonra yayımlanan Müstakil kontrol raporunun yanı Dizi kur muhafazalı mevduat hesabı için ödenen sayının net olarak bilançoda yazılmaması ile 328 milyar lira gerçekleşmemiş zararın değerleme hesabında gösterilmesi ekonomistler tarafından eleştirildi. Eski Merkez Bankası çalışanı ve Ekonomist Uğur Gürses, KKM faturasının Merkez Bankası bilançosunda diğer sarfiyatlar kaleminde gösterildiğini belirtirken eski Merkez Bankası Lideri Durmuş Yılmaz da KKM konusunda net İzah yapılmamasını çelişki olarak niteledi. Gürses, Hazine’den yapılan 92.5 milyar lira ile TCMB’nin öbür sarfiyatlar kaleminde gösterilen 88.9 milyar liralık KKM harcamasıyla Bir arada kamunun geçen Yıl her 8 dolar için 1 dolar kur farkı ödediğine dikkat çekti.
Gürses, yıllık raporda da KKM kur farkının örtülü biçimde “diğer giderler” kaleminde yer aldığını vurguladı. Gürses, “KKM ödemeleri öteki sarfiyatlar kaleminde 88.9 milyarlık bir nema dışı masraf diye gösterilmiş. Böylelikle; geçen Yıl Hazine 92.5 milyar, TCMB de 89 milyar lira kur farkı ödeyerek toplamda 181.5 milyar TL ödemiş. 80 milyar dolar düzeyinde KKM mevduatı olduğu ve yaklaşık da 10 milyar dolar kur farkı ödendiği dikkate alındığında kabaca halk her 8 dolara 1 dolar kur farkı ödedi” diye konuştu.
YUVAM hesabı hakkında da bilgi yok
Yıllık raporda KKM’nin yanı Dizi Fazla övünülen YUVAM hesabı hakkında da bilgi bulunmadığını vurgulayan Gürses, genel heyetle ilgili ikinci düşüncenin ise yayımlanması geciken kontrol raporu olduğunu kaydetti. Gürses, 2000’den bu yana Müstakil kontrol raporunun yayımlandığını ve hiç bu kadar geç yayımlanmadığını söyleyerek daha Evvel Merkez Bankası Lideri Şahap Kavcıoğlu’nun bir yayında Laf verdiği bağış için de genel heyette yasal hale gelebilmesi için karar çıkarıldığını kaydetti. Gürses, Merkez Bankası’nın 93.3 milyar lira kar elde ettiğini bunun 21.2 milyar lirasının vergi masrafı olduğunu hatırlatarak 72 milyar liralık karı bulunduğunu Anlatım etti. Bu ölçünün 32.6 milyar lirasının temettü olduğunu ve genel heyette alınan kararla 30 milyar lirasının da ihtiyat akçesi ismiyle bağış olarak aktarılacağını kaydetti.
328.5 milyar liralık değerleme hesabı
Gürses, 72 milyar liralık kar yazılmasına Karşın yıllık raporda 328.5 milyar liralık gerçekleşmemiş ziyan olarak değerleme hesabı yer aldığını vurgulayarak “Değerleme hesabı bakiyesi değerlemeden kaynaklanan kur zararıdır. Çoğunlukla realize olduğu Vakit kar ziyan hesabına geçer. Realize olmuş bir kar ziyan değil. Şöyle düşünün. Şirketsiniz bir binanız Mevcut bunun kıymeti 10 milyon liradan 25 milyona çıktı ve size 15 milyon liralık kar yazıp dağıtıyorsunuz. Yani satılmış bir mesken yok ortada yalnızca piyasa bedeli değişti. Merkez Bankası da bu değerleme farkını alıp dağıtıyor” diye konuştu.
İYİ Parti Milletvekili ve eski Merkez Bankası Lideri Durmuş Yılmaz da, 2022 aktiflik Raporu’nda da net bilgi olmadığına işaret ederek, yalnızca kar/zarar hesabındaki kalemin KKM’ye ait olabileceği müşahedesini aktardı. Yılmaz, “Genel şurada temel alınan 2022 aktiflik raporuna nazaran, kar/zarar hesabının en altında ‘diğer’ diye, 89 milyar TL’lik ‘diğer’ kalemi Mevcut orada Aka bir ihtimalle KKM ile ilgili olarak üstlenilen yükümlülük. Hasebiyle, KKM 2022’de Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından 92.5 milyar dolardı, 181.5 milyar TL’lik bir maliyetinin olduğunu söyleyebiliriz lakin bu idarenin ayıbı devam ediyor” dedi.
Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hakan kara da Twitter hesabından yaptığı paylaşımda şunları söyledi: “2022’de KKM’nin Hazine’ye maliyeti 92.5 milyar lira olmuştu. TCMB’ye maliyetini bilmiyorduk. Merkez Bankası Yıllık Raporu ipucu veriyor. TCMB’nin kar/zarar tablosundaki ‘diğer’ kalemi 89 milyar liraya işaret ediyor. Yani 2022’de KKM’nin kamuya Yekün maliyeti kabaca 181.5 milyar lira olmuş.”
Merkez Bankası hissedarlarından kimilerinin temsilcisi olan ve bu nedenle genel konseye katılan Müstakil Denetçi Şakir Süloğlu da, banka Müstakil kontrolünün de problemli olduğunu söyledi. Süloğlu, genel şurada da gündeme getirdiği halde, Müstakil denetçi seçiminin Türk Ticaret Kanunu gereği genel şuraca yapılması gerektiğini üstelik bu hakkın Tekrar TTK gereği devredilemez haklar ortasında bulunduğunu kaydetti. Süloğlu, bu seçimin yapılmamış olması nedeniyle genel şuraya sunulması gereken başta aktiflik raporu olmak üzere dokümanların sunulmamış sayılacağını, kar dağıtımının yapılamayacağını belirterek, “Bu durumda yapılan süreçler yapılmamış kabul edilecektir” diye konuştu.
Yastık altı döviz ve altın TL mevduat oranı hesabı dışında
Merkez Bankası (TCMB), yastık altı fiziki döviz ve altının bankaların mevduatları içinde TL oranı hesaplarında dikkate alınmamasına karar verdi. Bankalar TCMB tarafından belirlenen TL mevduat oranını yakalayamamaları halinde ek maliyetlerle karşı karşıya kalıyorlar. Yapılan bu düzenleme ile bankalara gelen yeni fiziki döviz yahut altın nedeniyle TL mevduat oranının düşmesinin kısmen önüne geçilecek. Bankacıların verdiği bilgiye nazaran TCMB tarafından bankalara gönderilen talimatta, “Ayrıca zelzele felaketi sonrası bankalara yönelen yastık altındaki yabancı Nakit cinsinden birikimlerin iktisada kazandırılmasının hızlandırılmasını sağlamak gayesiyle bankaya dışardan gelen efektif ve fiziki altın girişi sonrası açılan yabancı Nakit cinsinden mevduat/katılım fonlarının 28 Mart 2023 tarihinden itibaren Türk lirası hissesi hesaplamasında dikkate alınmamasına karar verilmiştir” denildi. TCMB tarafından kurulan nizama nazaran bankaların verdikleri kredi ve aldıkları mevduat meblağlarına nazaran Hazine tahvili, öteki bir deyişle taşınır Bedel tutmaları gerekiyor. taşınır Kıymet tesis oranı mevduat için yüzde 10 düzeyinde lakin bu oranda TL hissesinin yüksek olduğu bankalar için düşürülürken, TL hissesinin düşük olduğu bankalar için yükseltiliyor. Talimata nazaran buna ek olarak krediler için belirlenecek taşınır Paha tesisine temel meblağın belirlenmesinde, hükmî bireylerin yanı Dizi gerçek bireylerin dönüşüm hesapları da dikkate alınacak.
Yardım Hazine’ye aktarılmalı
Durmuş Yılmaz, Merkez Bankası’nın zelzele yardımı kampanyası için ayırdığı 30 milyar TL’nin AFAD’a aktarılmasının da yanlış bir uygulama olacağını savundu. Bu yardımın hangi kuruluşa yapılacağına yönelik hala resmi bir İzah yapılmadı. Yılmaz, yardımın AFAD’a yapılmasının Muhtemel olmadığını belirterek, “TCMB Kanunu gereği, AFAD gelip ‘Bana kredi ver’ dese verebilecek mi, hayır veremeyecek. Bu paranın yanlışsız kullanımı, bu paranın TC Hazine’sine devredilip, Hazine’nin bu devredilen meblağı AFAD’a kullandırabilir. Merkez Bankası’nın yapacağı Amel bunu direkt doğruya Hazine’ye devretmektir.” diye konuştu.
Muafiyet uygulaması genişletildi
Merkez Bankası zelzele bölgesindeki KOBİ’lerin kredilerinin harcama mukabili uygulamasından muaf tutulması uygulamasına, zelzele bölgesinde yerleşik olmasa da bölgeyle Amel bağı nedeniyle Olumsuz etkilenen ve bölgeye yatırım yapanları da iç etti. Buna nazaran, zelzele bölgesinde yerleşik şahıslarla ticari alakası olup zelzele nedeniyle ziyan gördüklerini belgeleyen bireyler ile sarsıntıdan etkilenenlerin barınma gereksinimlerinin karşılanmasına yahut zelzele bölgesinde altyapı ve üstyapının tekrar imarına yönelik faaliyetlerde bulunacağını belgeleyen şahıslara bu ziyan ve faaliyetlerle orantılı olmak üzere kullandırılacak kredilerin 6 Şubat’tan 31 Ağustos’a kadar harcama mukabili uygulamasından muaf tutulması kararlaştırıldı.
Mehmet KAYA – Şebnem TURHAN – ekonomim.com
Yorum Yok