Japonya’da iki genç 50’den Çok sinemanın yaklaşık 10 dakikalık özetlerini görüntü paylaşım sitelerine yükledi. Bu özetler 10 milyondan Çok izlenme sayısına ulaştı. Gençler de oturdukları yerden en az 7 milyon yen reklam geliri kazandı. kolay yoldan elde edilen 50 bin dolara denk bu gelir dava konusu oldu. Sinema şirketlerinin açtığı davada mahkeme, iki genci “yetkisiz ve izinsiz” görüntü yükledikleri için hatalı buldu. 13 sinema şirketine toplamda 500 milyon yen yani 3,6 milyon dolar tazminat ödemeye mahkum etti.
Dijital dünyadaki telif hakkı yalnızca Japonya’nın değil bütün dünyanın sorunu. Ülkeler Türlü düzenlemelerle eser sahiplerinin haklarını müdafaaya yönelik çalışmalar yürütüyor. Türkiye’de de durum benzeri. Fikri Mülkiyet Hukuku Uzmanı Doç. Dr. Yıldırım Keser, 5846 sayılı Fikir ve sanat yapıtları kanunu kapsamındaki kategorilerden birinin de sinema olduğunu söylüyor.
Görüntü paylaşımı mı? Hırsızlık mı?
Fikir ve sanat yapıtları kanunu kapsamında rastgele bir sinema yapıtını müsaadesiz olarak internete ya da Öbür bir mecraya yükleyebilmek, kullanabilmek ya da çoğaltabilmek aslında Muhtemel değil. Bu hem tüzel manada tazminatı gerektiriyor hem de şikayete tabi bir cürüm olduğu için ilgililer hakkında dava açılıp ceza almaları Laf konusu olabiliyor. Doç. Dr. Keser yapıtların hak sahiplerinin mağdur olmaması için düzenlemeler bulunduğunu da belirtiyor:
“Bizim sistemimizde 2 tip düzenleme var. Bir tanesi türel yaptırımlar, Öteki cezai yaptırımlar. Tüzel yaptırımların özü tecavüz teşkil eden fiillerin tespiti, ortadan kaldırılması ve uğranılan zararın kaldırılması. Cezai yaptırımlarda ise direkt hürriyeti bağlayıcı ceza verilmesi ve eserlerin el konulması yaptırımlarını içeriyor.”
Telif davalarında tazminatı zararın ölçüsü belirliyor
Doç. Dr. Keser, Türkiye’de tazminatın belirlenmesindeki yolu ise şöyle anlatıyor:
“Normal şartlarda tazminat ziyan ilgisine baktığımızda tazminatın ölçüsünü ziyan belirler. Hiçbir Vakit için tazminatın ziyanı aşabilmesi Muhtemel değildir. Fikir ve sanat yapıtları kanunları kapsamında ziyan vereni cezalandırmak için hakimin uğranılan zararın 3 katına kadar tazminata hükmedebilmesi mümkün. Tıpkı vakitte ziyan gören şikayet ederse ziyan veren hürriyeti bağlayıcı bir ceza da alabilir.”
Peki ziyan nasıl tespit edilecek? Tazminat neye nazaran belirlenecek? Bu durum dijitalleşmenin arttığı dünyada oldukça güç. “Özellikle kayıt dışı yayınlarda ne kadar gelir elde ettiğini tespit edemezsiniz. diğer bir durum da eser sahibinin yarar kaybı yaşadığını ortaya koymak da her Vakit kolay değildir” diyen Keser Türkiye’de yüksek tazminat davalarına da rastlanmadığını Anlatım ediyor.
Fikir ve sanat yapıtları kanunu kapsamında açılan davalarda mahpus cezası da Laf konusu. Fakat bu cezalar 3 aydan 5 yıla kadar verilebiliyor. Kısa periyodik mahpus cezaları ekseriyetle Nakit cezasına çevriliyor ya da kararın açıklanması geriye bırakılıyor. Keser’e nazaran bu tip davaların en Aka sorunu ise tazminat tahsili.
“Telif davalarında çıkan tazminatların maalesef tahsili düşük oluyor. Zira bu işi yapan bireyler mal varlığı olmayan bireyler. Yargılama uzun sürüyor. Masraflı da bir şey. doğal olarak bu davalar hala olması gerektiği noktada değil.”
Türkiye’deki yasal düzenlemelerin kâfi olmadığına vurgu yapan Doç Dr. Keser sorunun Fazla boyutu olduğunu söylüyor. Düzeltilmesi için de çalışmaların sürdüğünü belirtiyor:
“Artık kısa vakitte Aka değişikliklerin de olduğu sanal mecralarda kanunların bütün problemleri çözebilmesi Muhtemel değil. Dünyada da hala bu hususta Önemli çalışmalar var. Sanal alem olduğu Vakit ucu bucağı yok. Türkiye’deki bir sanat yapıtı Uganda’dan kopyalanarak internete yüklendi diyelim. Nasıl bir tüzel deva arayacaksınız? Sonlar genişledi, şahısların kimliğinin tespiti güçleşti. IP numaraları belirlense de Sonuç almak kolay değil.”
TRTHABER: Pınar Bıkım
Yorum Yok